Almanca Emir Kipi (Almanca imperativ): Almanca emir kipi bir tavsiye yapacağınız, emir vereceğiniz zaman ya da bir istek, talimat vereceğiniz durumlarda kullanılır. Kullanım ve ihtiyaç yönüyle Türkçedeki ile aynıdır. Almanca imperativ yani Almanca emir kipi cümleleri sadece üç ayrı kişi zamirine karşı kullanılır.
Bu üç kişi zamiri aşağıda verilmiştir.
- Du- sen
- Sie- siz
- Ihr- Çoğul olan siz
Bahsettiğimiz üzere Almanca emir kipinde yukarıda verdiğimiz kişi zamirleri kullanılır. Almanca emir kipi cümlelerini kurarken fiilin durumu bu üç özneye, şahısa göre farklılık gösterir. Birkaç önemli durumu da aktarıp çeşitli örnekler vererek konumuzu pekiştirmeye çalışacağız.
- Almanca emir kipinde, klasik emir cümlelerinde ve soru cümlelerinde olduğu üzere konuşmacı daima fiili en başta söyler.
- Her Almanca imperativ cümle bir emir içermek durumunda değildir. Örnek verecek olursak; birine yardım et dediğimizde bu bir emir değil, istektir.
- Özellikle yemek tariflerinde örneğin; soğanları küp küp doğrayın tarzındaki cümleler bir emir değil talimat belirtir.
- “du ve ihr” zamirleri yazılmaz.
Şimdi “du” öznesine göre imperativ cümle nasıl kurulur bunu örnekler üzerinden inceleyelim.
| NORMAL CÜMLE | IMPERATİV CÜMLE |
|---|---|
| Du kommst. | Komm! |
| Geliyorsun | Gel! |
“Kommen” fiilinin du öznesine göre çekimi “kommst” iken imperativ cümle kurarken “du” öznesi ve fiilin çekim takısı olan “st” takısı düştü.
Kommen fiilini “ihr” öznesine göre imperativ yapalım.
| NORMAL CÜMLE | IMPERATİV CÜMLE |
|---|---|
| Ihr kommt. | Kommt! |
| Geliyorsunuz. (sizler) | Gelin! |
Ihr öznesinde de gördüğümüz üzere yine “özne” yok fakat emirin “ihr” öznesine göre olduğunu “kommt” çekimi ile anlayabiliyoruz.
Sie öznesi ile imperativ cümle kurma
| NORMAL CÜMLE | IMPERATİV CÜMLE |
|---|---|
| Sie kommen. | kommen Sie. |
| Geliyorsunuz. | Geliniz. |
Kommen fiilinin “Sie” öznesine göre çekimi normalde de “kommen”dir. Öyleyse buradan anlıyoruz ki “Sie” öznesine göre imperativ cümle yaparken fiili öznenin önüne alıyoruz ve 1. sırada kullanıyoruz.
- Eğer imperativ cümlede “bitte” kullanırsak söylemimiz kibarlaşmış olur.
| Kommen Sie, bitte. |
| Geliniz lütfen. |
Almanca emir cümlesi kurarken kullanılan özneleri ve kommen fiili üzerinden sistemin nasıl işlediğini görmüş olduk. Şimdi daha fazla fiil ve farklı durumlarda imperativ cümle nasıl kurulur onları göreceğiz.
Almanca Emir Kipi Cümleleri Ayrılabilen Fiiller)
Öncelikle Almancada ayrılabilen fiilleri tanımlayarak başlamak daha doğru olacaktır. Ayrılabilen fiiller fiillerin önüne gelen ekler (präfix) ile asıl fiilin anlamını değiştirir. Ayrılabilen fiillerde präfixler cümlenin sonunda yer alırken, bu fiillerle imperativ cümle yaparken de yine sonda yer alırlar.
Aufstehen fiilinden örnekle;
| Steh früh auf! |
| Erken kalk! |
Du öznesine göre
| Steht früh auf! |
| Erken kalkın! |
Ihr öznesine göre
| Stehen Sie früh auf. |
| Erken kalkın. |
Sie öznesine göre
Gördüğünüz üzere trennbarenverbler ile imperativ kullanımında da ekleri sona yazdık.
Almanca Emir Kipi – Düzensiz Fiiller
Almancada birçok düzensiz fiil vardır. Düzensiz fiillerde özneye göre çekimde sesli harfler değişebilir.
| LESEN | GEBEN | SPRECHEN | |
|---|---|---|---|
| du | liest | gibst | sprichst |
| ihr | lest | gebt | sprecht |
| Sie | lesen | geben | sprechen |
Indikativ präsens
Yukarıda “lesen, geben, sprechen” düzensiz fiillerinin indikativ präsens du, ihr, Sie öznelerine göre çekimlerini görüyorsunuz. Düzensiz fiiller emir cümlesi yaparken “düzensiz” olarak kalırlar. Yalnızca “du” öznesinin sonunda “st” eki silinir. Görüleceği üzere diğer öznelerin çekimleri her iki formda da aynıdır.
| LESEN | GEBEN | SPRECHEN | |
|---|---|---|---|
| du | lies ( | gib ( | sprich ( |
| ihr | lest | gebt | sprecht |
| Sie | lesen Sie | geben Sie | geben Sie |
İmperativ
- Düzensiz fiil düzensiz kalır.
Maddesi karışık gibi gözüken bir konunun aslında hiç karışık olmadığını sizlere gösterecektir. Dikkat etmemiz gereken hususu zaten anlattık.
Fakat “ä” içeren düzensiz fiillerde ise “ã” ortadan kalkar ve “a” olarak yazılır.
Schlafen ve laufen fiilleri düzensiz fiillerdir ve “du” öznesine göre çekimlerinde “schläfst” ve “läufst” olarak çekimlenir. İmperativ halleri ise;
| du | schlaf | lauf |
| ihr | schlaft | lauft |
| Sie | schlafen Sie | laufen Sie |
İmperativ çekimlerde umlaut a yerine “a” yazıyoruz.
“sein” ve “haben” fiillerinin präsens ve imperativ çekimlerini sırayla inceleyelim;
| HABEN | SEİN |
|---|---|
| du hast | du bist |
| ihr habt | ihr seid |
| Sie haben | Sie sind |
präsens
| HABEN | SEİN |
|---|---|
| du hab | du sei |
| ihr habt | ihr seid |
| haben Sie | seien Sie |
Yukarıda 3 özneyi präsens ve imparativ çekimleriyle ayrı ayrı görüyoruz. “Ihr” ve “Sie” öznelerinin çekimleri her iki formda da birbirleriyle aynı. Ayrıca “sein” fiilinin “ihr” öznesine göre çekimleri präsens ve imperativ formları aynı şekilde çekimlenir.
Almanca Emir Kipi Örnek Cümleler
| Iss nicht zu viel von den Süßigkeiten. |
| Çok fazla tatlı yeme. |
| Sprich doch bitte etwas langsamer. |
| Lütfen biraz daha yavaş konuş. |
| Rauchen Sie hier nicht! |
| Burada sigara içilmeyiniz! |
| Geh nicht zu nah an den Abgrund! |
| Uçuruma çok gitme(yaklaşma)! |
Imperativ Çekimler
| INFINITIV | DU | İHR | SİE |
|---|---|---|---|
| arbeiten Çalışmak | Arbeite! | Arbeitet! | Arbeiten Sie! |
| bitten Rica etmek | Bitte! | Bittet! | Bitten Sie! |
| essen Yemek | Iss! | Esst! | Essen Sie! |
| fahren Sürmek | Fahr! | Fahrt! | Fahren Sie! |
| lesen Okumak | Lies! | Lest! | Lesen Sie! |
| nehmen Almak | Nimm! | Nehmt! | Nehmen Sie! |
| öffnen Açmak | öffne! | öffnet! | öffnen Sie! |
| sehen Bakmak / Görmek | Sieh! | Seht! | Sehen Sie! |
| sich setzen Oturmak | Setz dich! | Setzt euch! | Setzen Sie sich! |
| still sein Sessiz olmak | Sei still! | Seid still! | Seien Sie still! |
