Dass kullanımı, Almanca dilbilgisinin önemli bir bileşenidir ve sıklıkla Almanca öğrenenlerin karşılaştığı temel konulardan biridir. “Dass” belirli bir yapıda cümlelerde kullanılan bir bağlaçtır ve birleştirici bir işlev üstlenir.
Almanca dilbilgisinde “dass”, iki farklı bağlamsal kullanıma sahiptir. Birincisi, “dass” belirli bir bağlaç olarak, yan cümleleri veya bağlı cümleleri birleştirmek için kullanılır. Örneğin, “Ich denke, dass es morgen regnen wird.” cümlesindeki “dass”, ana cümle ile yan cümleyi birbirine bağlar. Bu kullanım, “that” kelimesine İngilizce’de karşılık gelir.
İkinci olarak, “dass” ayrıca “ki” veya “şu gerçek ki” anlamında da kullanılabilir. Örneğin, “Es ist klar, dass er Recht hat.” cümlesindeki “dass”, bir gerçeği veya bir durumu belirtmek için kullanılmıştır. Bu durumda “dass” kelimesi zorunlu bir bağlaçtır ve cümledeki vurgu “gerçek” üzerinedir.
Dass kullanımı Almanca dilbilgisinin temel bir öğesidir ve dilin akıcılığı için önemlidir. Doğru bir şekilde kullanılmadığında cümle anlamı değişebilir veya anlaşılmaz hale gelebilir. Bu nedenle, Almanca öğrenenlerin dass kullanımını doğru bir şekilde öğrenmeleri ve pratik etmeleri önemlidir.
Dass Kullanımı Esnasında Dikkat Edilmesi Gerekenler
- dass kullanımı ile başlayan bir yan cümle oluşturulduğunda, fiil genellikle cümlenin sonuna gelir.
- “dass” cümle başında kullanılamaz. Öncesinde bir ana cümle olmalıdır.
- “dass” bağlacı, “das” artikeli ile karıştırılmamalıdır.
Kelimenin birebir çevirisini kullanmaktan ziyade cümleleri anlamlarına bir zarar vermeden daha düzgün bir şekilde çevirmek daha uygundur. Eğer İngilizce biliyorsanız, “dass” bağlacının İngilizcedeki that bağlacı ile benzerlik gösterdiğini söyleyebiliriz.
Örneğin, “Biliyorum ki, arkadaşım yarın geliyor.” gibi bir cümle Almancaya çevrildiğinde “Arkadaşım yarın geliyor” yan cümlecik, “Biliyorum” kısmı ise esas cümleyi oluşturmaktadır. Aşağıdaki tabloyu inceleyiniz:
| Ana Cümle | Ich weiss. Biliyorum. |
| Yan Cümle | Mein Freund kommt morgen. Arkadaşım yarın geliyor. |
| Dass | dass mein Freund morgen kommt. (öyle) ki arkadaşım yarın geliyor. |
| Cümle | Ich weiss, dass mein Freund morgen kommt. Biliyorum ki, arkadaşım yarın geliyor. Arkadaşımın yarın geleceğini biliyorum. |
Ana cümledeki özne ile yan cümledeki özne aynıysa, “dass” bağlacı yerine zu + mastar yapısı ile cümle kurmak daha seçkin bir ifade ediş sağlar.
Ich hoffe, meinen Freund heute zu treffen.
Ich hoffe, dass ich meinen Freund heute treffe.
(Bugün arkadaşımla buluşmayı umuyorum.)
Dass kullanımı, ana cümledeki özne ile yan cümledeki özne farklı olsa bile kullanılır. Buna karşılık özneler farklıysa zu + mastar yapısı kullanılamaz.
Thomas hofft, meinen Freund heute zu treffen.Thomas hofft, dass ich meinen Freund heute treffe.
(Thomas bugün arkadaşımla buluşacağımı umuyor.)
Genellikle dass kullanımı içeren yan tümceleri kullanmak, bir fikri beyan etmek ya da bir başkasının söylediklerini veya düşündüklerini aktarmak için sıkça kullanılır.
Er hat mir gesagt, dass er morgen nach Berlin fährt.
(Bana yarın Berlin’e gideceğini söyledi.)
Ich bin der Meinung, dass das Buch sehr interessant ist.
(Kitabın çok ilginç olduğu kanısındayım.)
(Anna vermutet, dass ihr Bruder noch schläft.)
(Anna, erkek kardeşinin hala uyuduğundan şüpheleniyor.)
(Thomas hat den Eindruck, dass sie nicht ehrlich zu ihm ist.)
(Thomas onun kendisine karşı dürüst olmadığı izlenimine kapılıyor.)
Bu tarz cümlelerde fiil sona giderken, kalan kelimelerin sırasının ana cümledeki ile aynı kalır. Ayrıca dass bağlacını artikel olan das ile karıştırmayınız.
İletişim Kurma Fiilleriyle Dass Kullanımı
Almancada antworten, berichten, erwidern, kommentieren, mitteilen, sagen, erzählen vb iletişim kurma – söyleme fiilleri (Verben des Mitteilens – Sagens) ile dass bağlacı yaygın bir şekilde kullanılır.
Meine Mutter hat mir gesagt, dass es heute regnen werde.
(Annem bana bugün yağmur yağacağını söyledi.)
Der Lehrer hat berichtet, dass der Test verschoben wurde.
(Öğretmen sınavın ertelendiğini bildirdi.)
Mein Freund hat erwähnt, dass er im Sommer nach Deutschland reisen möchte.
(Arkadaşım yazın Almanya’ya seyahat etmek istediğinden bahsetti.)
Sie hat uns mitgeteilt, dass sie nächstes Jahr heiraten wird.
(Bize gelecek yıl evleneceğini bildirdi.)
Der Direktor hat erzählt, dass es bald einige Änderungen in der Firma geben werde.
(Müdür, firmada yakında bazı değişiklikler olacağını anlattı.)
Arnold hat gesagt, dass der Unterricht morgen entfällt.
(Arnold yarın ders olmadığını söyledi.)
John hat mir erzählt, dass sich Brad Pitt und Angelina Jolie getrennt haben.
(John bana Brad Pitt ve Angelina Jolie’nin ayrıldığını anlattı.” bu doğru mu?)
Kişisel İfadelerde Dass Bağlacı Kullanımı
Almancada dass bağlacı, kişisel görüş bildiren (Verben der persönlichen Haltung) ifadelerle yaygın bir şekilde kullanılır.
Ich glaube, dass er uns die Wahrheit nicht gesagt hat.
(Sanırım bize gerçeği söylemedi.)
Sie hofft, dass das Wetter morgen besser wird.
(Umarım hava yarın daha iyi olur.)
Er befürchtet, dass das Projekt nicht rechtzeitig fertig wird.
(Projenin zamanında tamamlanmayacağından endişeleniyor.)
Wir sind der Meinung, dass diese Regelung unfair ist.
(Bu düzenlemenin adil olmadığına inanıyoruz.)
Sie denkt, dass es zu spät ist, um sich zu entschuldigen.
(Özür dilemek için çok geç olduğunu düşünüyor.)
Ich denke, dass ich mich lieber auf meine Prüfung vorbereiten sollte.
(Sanırım sınavıma hazırlansam iyi olacak.)
“Es” Olan Dass Cümleleri
Kişisel görüş bildirmeyen ifadeler (unpersönlichen Ausdrücken) kurarken es zamirinden faydalanılır.
Es ist wichtig, dass wir über Probleme sprechen.
(Sorunlar hakkında konuşmamız önemlidir.)
Es freut mich, dass Sie Interesse an unseren Produkten haben.
(Ürünlerimizle ilgilendiğiniz için memnunum.)
Es tut mir leid, dass ich deine Gefühle verletzt habe.
(Duygularını incittiğim için üzgünüm.)
Bu tarz cümlelerde es zamiri pekala cümleden atılabilir. Aşağıdaki örnekleri inceleyiniz:
Es ist toll, dass Anna nächste Woche aus Köln kommt.
Toll, dass Anna nächste Woche aus Köln kommt.
(Anna’nın önümüzdeki hafta Köln’den gelmesi harika bir şey.)
Es ist gut, dass Thomas Literatur studiert.
Gut, dass Thomas Literatur studiert.
(Thomas iyi ki edebiyat okuyor.)
Es ist gut, dass sie Sport treibt.
Dass sie Sport treibt, ist gut.
(Spor yapması iyi. (iyi ki spor yapıyor.))
Modal Fiillerde Dass Cümleleri
Almancada tarz fiillerle (Modalverben) dass cümlecikleri oluştururken ilgili fiiller özneye göre çekimli olarak en sona gider.
Schade, dass Johannes und Thomas nicht mitkommen können.
(Ne yazık ki Johannes ve Thomas bizimle gelemiyorlar.)
Wir wussten nicht, dass man hier nicht rauchen darf.
(Burada sigara içmenin yasak olduğunu bilmiyorduk.)
Die Russen wissen, dass ein Atomkrieg nicht gewonnen werden kann.
(Ruslar, bir nükleer savaşın kazanılamayacağını biliyorlar.)
Er meint, dass wir früher ankommen sollten.
(Daha erken varmamız gerektiğini düşünüyor.)
Ich hoffe, dass du bald gesund werden kannst.
(Umarım yakında sağlığına kavuşabilirsin.)
Almanca dilinde “dass” bağlaç kelimesi, cümle yapısını oluşturan ve iki farklı cümle öğesini birbirine bağlayan önemli bir unsurdur. Bu bağlaç, belirsizlik, neden-sonuç ilişkisi, açıklama, veya niyet gibi çeşitli bağlam ve amaçlarla kullanılabilir.
Ancak, “dass” kelimesinin doğru kullanımı Almanca dilbilgisi kurallarına uygun olmalıdır. Özellikle, “dass” bağlaç kelimesinin yanlış bir şekilde “das” tanımlayıcı sıfatıyla karıştırılmasından kaçınılmalıdır.
Bu makalede, Almanca dilinde “dass” bağlaç kelimesinin doğru kullanımı, yapısal özellikleri ve çeşitli bağlamsal kullanımları üzerinde durulmuştur. İyi bir dilbilgisi bilgisi, yazılı ve sözlü iletişimde doğru ve etkili ifadelerin kullanılmasını sağlar.
“Dass” bağlaç kelimesinin doğru ve etkili bir şekilde kullanılması, Almanca dilinin güzelliklerini ve zenginliğini ortaya koymak için önemlidir. Doğru kullanıldığında, bu bağlaç kelimesi, cümlelerin anlamını netleştirir ve Almanca metinlerin akıcılığını artırır.
Sonuç olarak, Almanca dilinde “dass” bağlaç kelimesinin doğru kullanımı, dilbilgisi kurallarına uygunluk, metinlerin anlaşılırlığı ve etkili iletişim açısından kritik öneme sahiptir. Bu bağlamda, dil öğrenenlerin ve dil kullanıcılarının “dass” bağlaç kelimesini doğru bir şekilde öğrenmeleri ve kullanmaları önemlidir. Bu şekilde, Almanca dilinde iletişim becerilerini geliştirebilirler.
