Almanca Dativ (Almancada İsmin -e Hali):
İsimlerin çekimlenmesi Türkçe dil bilgisinde önemli bir konudur. İsimlerin halleri, onları cümle içinde kullanırken durumlarını ve ilişkilerini belirtmek için kullanılır. İsmin “-e” haline “yönelme hali” veya “datif hali” de denir.
Almanca dativ yani ismin “-e” halinin başlıca işlevi, hareket veya yönelme anlamını ifade etmektir. Bu haldeki bir isim, genellikle bir yere doğru hareketi veya yönelimi ifade eder. Ayrıca, bazı fiillerle birlikte kullanılarak dolaylı nesne olarak da kullanılabilir.
Örneğin:
- “Okula gidiyorum.” Burada “okul” kelimesi, “e” haliyle kullanılmıştır ve hareketi ifade etmektedir.
- “Bana mektup yazdı.” Burada “bana” kelimesi, “e” haliyle kullanılmıştır ve dolaylı nesneyi belirtmektedir.
Bu sadece kısa bir örnek olup, Türkçe dil bilgisinde isimlerin halleri daha geniş bir konudur. Farklı isimler farklı haller alabilir ve bu haller, cümledeki diğer ögelerle görev ve ilişki açısından farklılık gösterebilir.
Almancada ismin e-hali olan “der Dativ”, karışık bir konu gibi görünse bile kuralların öğrenilmesiyle oldukça kolaylaşacaktır.
Almanca Dativ
Almanca Dativ (Almancada İsmin e-Hali) en çok kullanılan hal durumudur. Der-Die-Das Artikellerinde İsmin e-Hali de ismin i-hali gibi isimlerin artikellerini değiştirmek suretiyle yapılır. Der ve das artikelleri e-halinde dem şekline girer. Die artikeli ise der şekline girer. Bunlardan sonra gelen isim değişmez, aynı kalır.
Çoğul isimlerin önünde die artikeli bulunur. E-halinde bu den şeklini alır ve ismin sonuna da –n veya –en takısı eklenir. Eğer -n veya -en takısı tekil halde zaten varsa eklenmez.
| Eril | Dişil | Nötr | Çoğul | |
|---|---|---|---|---|
| der | die | das | die | |
| Yalın Hal | ein | eine | ein | – |
| kein | keine | kein | keine | |
| den | die | das | die | |
| -İ Hali | einen | eine | ein | – |
| keinen | keine | kein | keine | |
| dem | der | dem | den | |
| -E Hali | einem | einer | einem | – |
| keinem | keiner | keinem | keinen |
Almanca Dativ (Almancada İsmin E-Hali)
Yukarıdaki tablo ışığında der, die ve das artikellerine sahip 3 örnek kelime çekimlenmiştir:
| Hal Çekimi | Tekil | Çoğul |
|---|---|---|
| Yalın Hal | der Hund | die Hunde |
| -İ Hali | den Hund | die Hunde |
| -E Hali | dem Hund | den Hunden |
| -İn Hali | des Hunds | der Hunde |
| Hal Çekimi | Tekil | Çoğul |
|---|---|---|
| Yalın Hal | die Blume | die Blumen |
| -İ Hali | die Blume | die Blumen |
| -E Hali | der Blume | den Blumen |
| -İn Hali | der Blume | den Blumen |
| Hal Çekimi | Tekil | Çoğul |
|---|---|---|
| Yalın Hal | das Auto | die Autos |
| -İ Hali | das Auto | die Autos |
| -E Hali | dem Auto | den Autos |
| -İn Hali | des Autos | der Autos |
| Der Lehrer Öğretmen | Dem Lehrer Öğretmene |
| Der Mann Adam | Dem Mann Adama |
| Das Mädchen Kız | Dem Mädchen Kıza |
| Das Pferd At | Dem Pferd Ata |
| Die Mutter Anne | Der Mutter Anneye |
| Die Katze Kedi | Der Katze Kediye |
| Die Familien Aileler | Den Familien Ailelere |
| Die Freunde Arkadaşlar | Den Freunden Arkadaşlara |
Artikeli der olan ve çoğulda sonlarına bir –n, veya –en takısı gelen isimler ismin tüm hallerinde özel bir durum gösterir.
Bu çeşit İsimler e-halinde (Almanca Dativ) şu şekilde yapılır: Artikeli der olan ve çoğulda sonlarına bir –n, veya –en takısı gelen isimler dem şekline sokulduktan sonra sonlarına bir de çoğulda aldıkları takı, yani –n veya –en eklenir. Böyle isimlerin çoğullarını e-haline sokarken sonlarına bir –n veya –en daha eklenmez.
| Der Junge Çocuk | Dem Jungen Çocuğa |
| Der Soldat Asker | Dem Soldaten Askere |
Der-Die-Das Artikellerinin E-Hali
Ein-Eine Belirsiz Artikellerinde İsmin E-Halinde ise artikeli der ve das olan isimlerin önünde bulunan ein kelimesi e-halinde einem şekline girer.
Artikeli der olan ve çoğulda sonlarına bir –n, veya –en takısı gelen isimlerde kullanılan ein belirsiz artikeli ismin e-haline sokulurken ise: Ein, einem şekline sokulduktan sonra kendisinden sonra gelen ismin sonuna bir de çoğulda aldığı takı, yani –n veya –en eklenir. Örneğin, “Einem Soldaten (Bir askere)”.
Artikeli die olan isimlerin önünde bulunan eine ise e-halinde einer şekline girer. Bundan sonra gelen isim değişmez, aynı kalır.
| NOMINATIV | DATIV |
|---|---|
| Ein Lehrer Bir öğretmen | Einem Lehrer Bir öğretmene |
| Ein Soldat Bir asker | Einem Soldaten Bir askere |
| Ein Mädchen Bir kız | Einem Mädchen Bir kıza |
| Eine Mutter Bir anne | Einer Mutter Bir anneye |
| Eine Katze Bir kedi | Einer Katze Bir kediye |
Ein-Eine Belirsiz Artikellerinin e-Hali
Önünde ein veya eine bulunan bir ismi çoğul hale sokarken önüne hiçbir artikel gelmez, yani çoğul şekli tek başına kullanılır. Bu çoğul şekilleri e-haline sokmak için de sonlarına bir -n veya -en eklemek gerekir. Şayet ismin çoğul şekli -n veya -en harfiyle bitiyorsa bu takılar da eklenmez.
| Tekil | Çoğul | Çoğul E-Hali |
| Eine Tochter Bir kız evlat | Töchter Kız evlatlar | Töchtern Kız evlatlara |
| Ein Mann Bir adam | Männer adamlar | Männern adamlara |
| Eine Zeitung Bir gazete | Zeitungen Gazeteler | Zeitungen Gazetelere |
Kein-Keine Olan Olumsuz İsimlerin E-Halinde ise artikeli der ve das olan isimleri olumsuz yapmak için kullanılan kein e-halinde keinem şekline girer.
Artikeli der olan ve çoğulda sonlarına bir –n, veya –en takısı gelen isimlerde kullanılan kein belirsiz artikeli ismin e-haline sokulurken ise: Kein, keinem şekline sokulduktan sonra kendisinden sonra gelen ismin sonuna bir de çoğulda aldığı takı, yani –n veya –en eklenir. Örneğin, “Keinem Soldaten (Bir askere değil)”.
Artikeli die olan isimleri olumsuz yapmak için kullanılan keine ise e-halinde keiner şekline girer.
| Keine Frau Bir kadın değil | Keiner Frau Bir kadına değil |
| Kein Bauer Bir çiftçi değil | Keinem Bauern Bir çiftçiye değil |
| Kein Pferd Bir at değil | Keinem Pferd Bir ata değil |
Olumsuz çoğul isimlerde ismin E-Halinde ise Çoğul isimlerin önünde de keine kullanıldığı anlatılmıştı. Bu keine e-halinde keinen şekline girer. Artikeli der olanlar çoğul olumsuz yapılırken e-haline sokulurken ismin sonuna da –n veya –en eklenir, ismin çoğul şekli -n veya -en ile bitiyorsa gene bu takılar eklenmez. Bu, yukarıdaki tekil isimlerin önünde kullanılan keine ile karıştırılmamalıdır.
| Keine Lehrer Öğretmenler değil | Keinen Lehrern Öğretmenlere değil |
| Keine Jungen Çocuklar değil | Keinen Jungen Çocuklara değil |
Almanca Dativ (İsmin -e Hali) çok iyi öğrenilmesi gereken konulardadır. Yine önemli konulardan biri olan Almanca Bağlaçlar yazımıza da buradan ulaşabilirsiniz.
Almanca Dativ
Almanca dativ yazımıza son verirken en az Almanca dativ konusu kadar ilginizi çekebilecek bazı yazılarımızı sizler için listeledik. Göz atmanızı tavsiye ederiz.