Personalpronomen: Personalpronomen, bir kişinin ya da bir şeyin kimlik veya işlevine göre ona atıfta bulunmak için kullanılan kelimelerdir. Kişisel zamirler olarak da bilinirler. Özniteliklerine, sahiplik durumlarına, cinsiyetlerine veya sayılarına bağlı olarak değişebilirler. Örnek olarak İngilizce’de “I” (ben), “you” (sen), “he/she/it” (o) gibi kişisel zamirler bulunur. Almanca’da “ich” (ben), “du” (sen), “er/sie/es” (o) gibi örnekler verilebilir. Bu kelimeler cümle içinde kişi veya nesneleri belirtmek için kullanılır.
Almanca kişi zamirleri (Personalpronomen), “ben”, “sen”, “o”, “biz”, “siz”, “onlar” kelimeleriyle ifade edilip isimlerin yerini tutan sözcüklerdir.
Almanca Kişi Zamirleri (Personalpronomen)
Almancada üçü tekil, üçü çoğul olmak olmak üzere altı tane kişi zamiri vardır ve bu zamirler aşağıdaki tabloda telaffuzlarıyla beraber derlenmiştir:
Personalpronomen:
Bu sözcükler aynı zamanda özne zamirleri olarak bilinmektedir. Yani bu demektir ki Almancada kişi zamirleri cümlenin ögelerinden tanıdığımız öznelerdir. Dolayısıyla bu zamirler ile cümledeki yüklemin yaptığı işe işaret edilir. Detaylara geçmeden önce Almancadaki kişi zamirleri ile Türkçedeki versiyonları arasındaki farkları inceleyim.
⭐ Türkçede üçüncü tekil şahıs zamiri “o” ile eril (maskulen), dişil (feminen) ve nötr cinsiyette olan isimler ifade edilebilirken Almancada ise her bir cinsiyet grubu için farklı şahıs zamirleri kullanılır. Almancada eril cinsiyetteki isimler için er, dişil cinsiyetteki isimler için sie ve nötr olanlar için es kullanılmaktadır. Halihazırda İngilizce bilenlerin aşina olacağı bu durum Almancada birtakım kullanım farklılıklarına sahiptir.
Zira cinsiyet denilince akla biyolojik cinsiyet gelmektedir. Her ne kadar biyolojik cinsiyetin bir etkisi olsa da genel olarak kast edilen dil bilgisel bir cinsiyettir. Almanca dil bilgisinde eril, dişil ve nötr olmak üzere üç cinsiyet vardır.
Yani bu demek oluyor ki biyolojik cinsiyet yanlış anlaşılmaya sebebiyet verebilmektedir. Zira Almancada sandalye (der Stuhl) gibi cansız isimlerin bile cinsiyeti olabilmektedir. Bu cansız isimler tıpkı biyolojik olarak dişi veya erkek olarak tanımlanan isimlerle aynı Artikeller’e sahip olabilmektedir. Örneğin; (der Stuhl (sandalye) ➡️ der Mann (adam)).
Bu durum bize “Almancada isimler hangi kişi zamirleriyle kullanılmalıdır?” sorusuna da cevap vermektedir. Aşağıdaki tabloda isimlerin sahip oldukları artikellere göre yerine kullanılan şahıs zamirleri derlenmiştir:
| der | ➡️ | er |
| die | ➡️ | sie |
| das | ➡️ | es |
Almanca Kişi Zamirleri (Personalpronomen)
Aşağıdaki örnekleri incelediğinizde durum daha da anlaşılır olacaktır:
| der Stuhl (sandalye) | ➡️ | er (o) |
| der Mann (adam) | ➡️ | er (o) |
| die Frau (kadın) | ➡️ | sie (o) |
| die Blume (çiçek) | ➡️ | sie (o) |
| das Kind (çocuk) | ➡️ | es (o) |
| das Buch (kitap) | ➡️ | es (o) |
Yukarıdaki örneklerde de görüleceği üzere Almancada artikellerin “der, die, das” olmasına göre de üç türlü o (üçüncü tekil kişi) zamiri vardır. Bunların hangi zamiri alacağı ise aşağıda özetlenmiştir:
- der artikeline sahip bir isim “er” şahıs zamirini kullanabilir.
- die artikeline sahip bir isim “sie” şahıs zamirini kullanabilir.
- das artikeline sahip bir isim “es” şahıs zamirini kullanabilir.
Zannediyorum ki dil bilgisel cinsiyetin, biyolojik cinsiyetten farklı olduğu anlaşılmıştır. Sıra geldi bir diğer önemli farkı incelemeye.
⭐ Almancada büyük harfle yazılan Sie şahıs zamiri, resmi ve kibar formatta kullanılan siz anlamındadır ve cümlenin neresinde olursa olsun baş harfi daima büyük yazılır.
❗ Malumunuz “siz” kelimesi, Türkçede kibarlık ve resmiyet ifade etmek için yalnızca tekil kişiler için değil, aynı şekilde çoğul kişiler veya topluluklar için de kullanılabilmektedir. Benzer mantık kibarlık gereği Almancada da kullanılmaktadır. Örneğin:
🧑🏻 Tekil resmi
🇩🇪 Herr Einstein, was sind Sie von Beruf?
🇹🇷 Bay Einstein, siz ne iş yapıyorsunuz?
🧑🏻 👩🏻 Çoğul resmi
🇩🇪 Herr und Frau Einstein, was sind Sie von Beruf
🇹🇷 Bay ve Bayan Einstein, siz ne iş yapıyorsunuz?
Almancada Kişi Zamirlerinin Çekimleri
Personalpronomen Çekimleri: Bildiğiniz üzere zamir veya adıl, cümlede varlıkların adları yerine kullanılabilen ve adların yerine getirdiği bütün fonksiyonları yerine getirebilen isim soylu kelimelere denir. İsim soylu olmalarından ötürü de isimlerin sahip olduğu fonksiyonları yerine getirirler. Bu da demektir ki Almancada zamirler, tıpkı isimler gibi çekime uğrayabilirler.
Almancada dört hal çekimi bulunmaktadır ve aşağıdaki tabloda şahıs zamirlerinin bu dört hal durumundaki çekimleri derlenmiştir:
| Nominativ | Akkusativ | Dativ | Genitiv |
|---|---|---|---|
| ich ben | mich beni | mir bana | meiner benim |
| du sen | dich seni | dir sana | deiner senin |
| er o | ihn onu | ihm ona | seiner onun |
| sie o | sie onu | ihr ona | ihrer onun |
| es o | es onu | ihm ona | seiner onun |
| wir biz | uns bizi | uns bize | unser bizim |
| ihr siz(ler) | euch sizi | euch size | euer sizin |
| sie onlar | sie onları | ihnen onlara | ihrer onların |
| Sie siz(ler) | Sie sizi | Ihnen size | Ihrer sizin |
Almancada kişi zamirleri (Personalpronomen) özne olarak kullanıldıklarında Nominativ olarak kullanılırlar. Zamirler cümledeki vurguya göre farklı bölgelerde olabilseler de genel olarak cümle başında yer alırlar (Detaylı bilgi için: Almancada cümle kurulumu). Örneğin:
🇩🇪 Ich stehe um 6 Uhr auf.
🇹🇷 (Ben) 6’da kalkarım.
🇩🇪 Wir frühstücken um 7 Uhr.
🇹🇷 (Biz) Sabah 7’de kahvaltı yaparız.
Yukarıdaki örnekleri incelediğinizde, Türkçede gizli özne (örneklerde parantez içinde gösterilmiş) olarak kullanılan dil bilgisi unsuru bulunmaktadır.
Bilindiği üzere Türkçede gizli özne, yazılı veya sözlü olarak cümlede bulunmaz, ancak varlığı yükleme sorulan “ne” ve “kim” sorularıyla tespit edilebilmektedir. Bu yüzden belirtmek isterim ki, Almancada gizli özne bulunmamaktadır. Haliyle, gizli özne kullanarak ifade ettiğimiz cümleleri Almanca ifade ederken özneyi muhakkak yazmamız gerekmektedir.
❗ Her bir hal durumu yazıyı daha fazla uzatmamak adına ayrı yazılarda detaylı olarak irdelenmiştir.
Umarım sunulan bilgiler hem yararlı olmuş hem de anlaşılır bir şekilde ifade edilmiştir. Herhangi bir noktada belirsizlik yaşarsanız, bir hata bulduğunuzu düşünürseniz, bir kelimenin yanlış yazıldığını fark ederseniz, lütfen yorum yaparak bunu belirtiniz. Zira ne kadar dikkatli hazırlanmış olursa olsun, hataların yapılabildiğini fark edebiliyoruz. Görüşleriniz ve katkılarınız, bu tür hataları düzeltmemiz için büyük önem taşıyor. İyi çalışmalar dilerim. ❤️
