Almanca pronomen, isimlerin yerine geçen kelimelerdir ve cümlenin öznelerini, nesnelerini, belgisiz isimleri ve sahiplik durumlarını belirtmek için kullanılırlar. Almanca pronomenler, cümlenin anlamını netleştirir ve tekrarlanmayı önler, böylece cümleler daha akıcı hale gelir.
Öncelikle, kişisel Almanca pronomenlere (Persönliche Fürwörter) bir göz atalım. Kişisel, Almanca pronomenler cinsiyet (erkek, kadın, nötr), sayı (tekil, çoğul) ve durum (nominatif, akkusativ, dativ, genitiv) bakımından çeşitli şekillerde gelirler. Örneğin, “ich” (ben), “du” (sen), “er/sie/es” (o), “wir” (biz), “ihr” (siz, çoğul), “sie” (onlar) gibi.
Bunun yanı sıra, belgisiz zamirler (Unbestimmte Fürwörter) de önemlidir. Bunlar, belirli olmayan veya belirsiz olan şeyleri ifade etmek için kullanılır. Örneğin, “jemand” (birisi), “niemand” (hiç kimse), “etwas” (bir şey), “nichts” (hiçbir şey) gibi.
İşaret zamirleri (Demonstrativ Fürwörter) de Almanca’da yaygındır. Bunlar, bir şeyi işaret etmek veya vurgulamak için kullanılır. Örneğin, “dieser” (bu), “jener” (şu), “dasselbe” (aynı şey) gibi.
Almanca’da, sahiplik belirten zamirler de bulunur. Bu zamirler, bir şeyin kime ait olduğunu belirtmek için kullanılır. Örneğin, “mein” (benim), “dein” (senin), “sein/ihr/sein” (onun), “unser” (bizim), “euer” (sizin), “ihr/ihr/ihr” (onların) gibi.
Son olarak, soru zamirleri (Interrogativ Fürwörter) de Almanca’da sıkça kullanılır. Bunlar, soru cümlelerinde veya belirsizlik durumlarında kullanılır. Örneğin, “wer” (kim), “was” (ne), “welcher/welche/welches” (hangi) gibi.
Almanca pronomenlerin bu çeşitliliği, dilin esnekliğini ve ifade gücünü artırır. Almanca pronomenler, cümlenin yapısal bütünlüğünü korurken aynı zamanda dilin akıcılığını da sağlar. Bu nedenle, Almanca öğrenirken pronomenlerin doğru ve etkili bir şekilde kullanılması önemlidir.
Almanca Pronomen Tablosu
| Personalpronomen | Şahıs Zamirleri |
|---|---|
| ich | ben |
| du | sen |
| er | o |
| sie | o |
| es | o |
| wir | biz |
| ihr | siz(ler) |
| sie | onlar |
| Sie | siz(ler) |
Bu sözcükler aynı zamanda özne zamirleri olarak bilinmektedir. Yani bu demektir ki Almancada kişi zamirleri cümlenin ögelerinden tanıdığımız öznelerdir. Dolayısıyla bu zamirler ile cümledeki yüklemin yaptığı işe işaret edilir. Detaylara geçmeden önce Almancadaki kişi zamirleri ile Türkçedeki versiyonları arasındaki farkları inceleyim.
Türkçede üçüncü tekil şahıs zamiri “o” ile eril (maskulen), dişil (feminen) ve nötr cinsiyette olan isimler ifade edilebilirken Almancada ise her bir cinsiyet grubu için farklı şahıs zamirleri kullanılır. Almancada eril cinsiyetteki isimler için er, dişil cinsiyetteki isimler için sie ve nötr olanlar için es kullanılmaktadır. Halihazırda İngilizce bilenlerin aşina olacağı bu durum Almancada birtakım kullanım farklılıklarına sahiptir.
Zira cinsiyet denilince akla biyolojik cinsiyet gelmektedir. Her ne kadar biyolojik cinsiyetin bir etkisi olsa da genel olarak kast edilen dil bilgisel bir cinsiyettir. Almanca dil bilgisinde eril, dişil ve nötr olmak üzere üç cinsiyet vardır.
Yani bu demek oluyor ki biyolojik cinsiyet yanlış anlaşılmaya sebebiyet verebilmektedir. Zira Almancada sandalye (der Stuhl) gibi cansız isimlerin bile cinsiyeti olabilmektedir. Bu cansız isimler tıpkı biyolojik olarak dişi veya erkek olarak tanımlanan isimlerle aynı Artikeller’e sahip olabilmektedir. Örneğin; (der Stuhl (sandalye) der Mann (adam)).
Bu durum bize “Almancada isimler hangi kişi zamirleriyle kullanılmalıdır?” sorusuna da cevap vermektedir. Aşağıdaki tabloda isimlerin sahip oldukları artikellere göre yerine kullanılan şahıs zamirleri derlenmiştir:
| der | er |
| die | sie |
| das | es |
Aşağıdaki örnekleri incelediğinizde Almanca pronomen konusu daha da anlaşılır olacaktır:
| der Stuhl (sandalye) | er (o) |
| der Mann (adam) | er (o) |
| die Frau (kadın) | sie (o) |
| die Blume (çiçek) | sie (o) |
| das Kind (çocuk) | es (o) |
| das Buch (kitap) | es (o) |
Almanca Pronomen Kişi Zamirleri
Almanca pronomen konusunda bildiğiniz üzere zamir veya adıl, cümlede varlıkların adları yerine kullanılabilen ve adların yerine getirdiği bütün fonksiyonları yerine getirebilen isim soylu kelimelere denir. İsim soylu olmalarından ötürü de isimlerin sahip olduğu fonksiyonları yerine getirirler. Bu da demektir ki Almancada zamirler, tıpkı isimler gibi çekime uğrayabilirler.
Almancada dört hal çekimi bulunmaktadır ve aşağıdaki tabloda şahıs zamirlerinin bu dört hal durumundaki çekimleri derlenmiştir:
| Nominativ | Akkusativ | Dativ | Genitiv |
|---|---|---|---|
| ich ben | mich beni | mir bana | meiner benim |
| du sen | dich seni | dir sana | deiner senin |
| er o | ihn onu | ihm ona | seiner onun |
| sie o | sie onu | ihr ona | ihrer onun |
| es o | es onu | ihm ona | seiner onun |
| wir biz | uns bizi | uns bize | unser bizim |
| ihr siz(ler) | euch sizi | euch size | euer sizin |
| sie onlar | sie onları | ihnen onlara | ihrer onların |
| Sie siz(ler) | Sie sizi | Ihnen size | Ihrer sizin |
Almanca Pronomen: İyelik Zamirleri
| Tekil Şahıs Zamirleri | Eril Sahiplik (der veya das) | Dişil Sahiplik (die) | Türkçesi |
|---|---|---|---|
| ich | mein | meine | benim |
| du | dein | deine | senin |
| er | sein | seine | onun (eril) |
| sie | ihr | ihre | onun (dişil) |
| es | sein | seine | onun (cinsiyetsiz) |
Almanca Pronomen: Çoğul Zamirler için İyelik Sıfatları
| Çoğul Şahıs Zamirleri | Eril Sahiplik (der veya das) | Dişil Sahiplik (die) | Türkçesi |
|---|---|---|---|
| wir | unser | unsere | bizim |
| ihr | euer | eu | sizin, en aşağı iki kişinin, 3, 4… kişi için de kullanılır* |
| sie | ihr | ihre | onların |
| Sie | Ihr | Ihre | sizin/sizlerin, saygı belirten bir form** |
Almanca Pronomen: İşaret Zamirleri
Konuya her zamanki gibi tanımlarla başlayalım; işaret zamirleri, belirli bir nesne veya kişiyi işaret etmek, onları gösterme yoluyla belirtmek için kullanılan kelimelerdir. Türkçede “bu”, “şu”, “o”, “bunlar”, “şunlar”, “onlar” şeklinde kullandığımız bu kelimeler Almancada da yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.
Almancada en yaygın kullanılan işaret zamirleri “der, die, das” (bu, şu, o) ve “dieser, diese, dieses” (bu, şu, o) kelimeleri olsa da, yazımızda işaret bildirmek için kullanılan tüm zamirlere yer vereceğiz. Bakınız:
| Demonstrativpronomen | İşaret Zamirleri |
|---|---|
| diese- | bu |
| jene- | şu, o |
| derselbe- | aynı, aynısı |
| derjenige- | o |
| soche- | böyle, böylesine |
Almanca pronomen işaret zamirleri, isimlerin yerine kullanılan yapılar oldukları için tıpkı isimler gibi çekime uğrarlar ve bunu belirtmek için sonlarına “-” koyduk.
İşaret zamirlerinin bulundukları hale, dil bilgisel cinsiyetlerine ve çoğul olup olmamalarına göre çekimlerini aşağıdaki tabloda bulabilirsiniz:
| Hal | Eril | Dişil | Nötr | Çoğul |
|---|---|---|---|---|
| Nominativ | dieser jener der derselbe derjenige solcher | diese jene die dieselbe diejenige solche | dieses jenes das dasselbe dasjenige solches | diese jene die dieselben diejenigen solche |
| Akkusativ | diesen jenen den denselben denjenigen solchen | diese jene die dieselbe diejenige solche | dieses jenes das dasselbe dasjenige solches | diese jene die dieselben diejenigen solche |
| Dativ | diesem jenem dem demselben demjenigen solchem | dieser jener der derselben derjenigen solcher | diesem jenem dem demselben demjenigen solchem | diesen jenen den denselben denjenigen solchen |
| Genitiv | dieses jenes des desselben desjenigen solches | dieser jener der derselben derjenigen solcher | dieses jenes des desselben desjenigen solches | dieser jener der derselben derjenigen solcher |
Almanca Pronomen: Soru Zamirleri
Alt başlıklar halinde Almanca pronomen soru zamirleri derlenmiştir.
wer – wen – wem – wessen
Wer soru zamiri kişiler için kullanılır. İsmin hal durumuna göre çekimleri aşağıdaki tabloda derlenmiştir.
| Hal | Kişi |
|---|---|
| Nominativ Yalın Hal | wer kim |
| Akkusativ -İ Hali | wen kimi |
| Dativ -E Hali | wem kime |
| Genitiv -İn Hali | wessen kimin |
Almanca Pronomen: Belgisiz Zamirler
Almanca pronomen belgisiz zamirler, hangi ismin yerini tuttuğu açıkça belli olmadığı gibi birden fazla ismin yerini tutan zamirlerdir. Belli başlı zamirleri kategorilere ayılıp tablolarda listelenmiştir.
Almanca pronomen kişiler yerine kullanılan belirsiz zamirler
Almancada kişiler yerine kullanılan belgisiz zamirlerden yaygın olanlar aşağıdaki listede derlenmiştir.
| einer | birisi |
| jemand | birisi |
| niemand | kimse, hiç kimse |
| jeder | herkes |
| einander | birbir… |
| irgendwer | herhangi biri |
| man | biri, kişi |
Almanca Pronomen: İlgi Zamirleri
Almanca pronomen ilgi zamirleri (Relativpronomen), bir cümlede önceden bahsedilmiş olan bir özne veya nesneye atıfta bulunarak, iki cümleyi veya fikri birleştirmeye yarar. Genel olarak Almancadaki artikeller ve welche bu görevde kullanılırlar. Bu zamirler cinsiyet, sayı ve hale göre değişir ve aşağıdaki gibi sıralanabilir:
| Hal | Eril | Dişil | Nötr | Çoğul |
|---|---|---|---|---|
| Nominativ Yalın Hali | der welcher | die welche | das welches | die welche |
| Akkusativ -İ Hali | den welchen | die welche | das welches | die welche |
| Dativ -E Hali | dem welchem | der welcher | dem welchem | denen welchen |
| Genitiv -İn Hali | dessen | deren | dessen | deren |
