A Umlaut, Almanca’da ünlü harflerin seslerini değiştiren bir fenomendir. Bu genellikle ünlü harfler üzerindeki değişikliklerle ifade edilir. Örneğin, “a” harfi üzerine Umlaut işareti eklenerek “ä” elde edilir ve bu “e” sesine benzer bir sesin telaffuzunu sağlar. Almanca Umlaut, çoğunlukla kelimenin çoğul halini veya farklı bir dilbilgisel yapıyı gösterirken kullanılır.
A Umlautun Çeşitleri
- İşlevsel Umlaut (Fonolojik Umlaut): İki farklı ünlü harfin arasında yer alan bir ünlünün, bir önceki ünlü harfin niteliğine göre şekil değiştirmesi durumudur. Örneğin, “Bruder” kelimesinin çoğul hali “Brüder”dir. Burada “u” harfi üzerindeki Umlaut, bir önceki “u” harfine işlevsel olarak bağlıdır.
- Morfemik Umlaut (Morphologischer Umlaut): Belirli dilbilgisel yapılarla birlikte belirli kelimelerde ortaya çıkan Umlaut türüdür. Örneğin, “Fuß” kelimesinin çoğul hali “Füße”dir. Bu durumda, Umlaut “ß” harfinin kendisinden kaynaklanır ve morfemik olarak belirli bir desenle ortaya çıkar.
Umlaut A Nasıl Yapılır?
Windows kullanıcıları için:
Türkçe F klavyede:
İki noktalı umlaut “a” (ä) harfini yazmak için: ALT GR tuşuna basarken parmağınızı çekmeden “q” tuşuna basınız, ardından her ikisini de bırakınız ve sonra “a” tuşuna basınız. Büyük “Ä” yazmak istiyorsanız “a” tuşuna basarken “SHIFT” tuşunu da basılı tutunuz.
Türkçe Q klavyede:
İki noktalı umlaut “a” (ä) harfini yazmak için: ALT GR tuşuna basarken parmağınızı çekmeden “ğ” tuşuna basınız, ardından her ikisini de bırakınız ve sonra “a” tuşuna basınız. Büyük “Ä” yazmak istiyorsanız “a” tuşuna basarken “SHIFT” tuşunu da basılı tutunuz.
Eski usul çözüm:
Klavyenizin sağ tarafında bir nümerik klavye var ise şu iki alternatiften birini deneyiniz:
- ALT tuşuna basarken sırayla 0 (sıfır), 2, 2 ve 8 tuşlayınız. (ALT+0228)
- ALT tuşuna basarken sırayla 1, 2 ve 3 tuşlayınız. (ALT+123)
Genel çözüm:
Başka bir yöntem, Windows kullanıyorsanız, “Karakter Eşlem” uygulamasını kullanmaktır. Windows 7 ve öncesinde “Programlar/Donatılar” menüsünde bulunur bu uygulama. Windows 8 veya 8.1 veya 10 kullanıyorsanız, klavyenizde bulunan windows tuşuna (ctrl ile alt arasında yer alır) basın veya ekrandaki başlat simgesine tıklayın, sonra klavyenizle “karakter eşlem” yazın (tırnaklar yok), çalıştırın. Açılan tabloda ilgili karakteri bulun, seçin, kopyalayıp yapıştırın.
Mac (macOS) kullanıcıları için:
Türkçe Q klavyede: ⌥ + ğ, sonra a tuşlayınız.
GNU/Linux kullanıcıları için:
GNU/Linux’un Gnome 3 masaüstü ortamında “Characters” adını taşıyan uygulamayı kullanarak umlaut a da dahil pek çok karaktere erişebilirsiniz.
Yukarıda belirtmiş olduğumuz 3 işletim sisteminden hangisinin kullanıcısı iseniz yönlendirmelerimizi uygulayabilirsiniz. Eski üsul ile (ALT+123) tuşlarını kullanarak daha kolay hale getirebilirsiniz. Daha pratik olmasını istiyorsanız yazmış olduğumuz harfleri kopyalayarak kullanabilirsiniz.
- ä Ä ä Ä ä Ä ä Ä
Umlaut A Örnekleri ve Analizi
- Fonolojik Umlaut Örneği:
- “Mann” (adam) – “Männer” (adamlar): Burada “a” harfi üzerindeki Umlaut, bir önceki “a” harfine işlevsel olarak bağlıdır. Bu, çoğul halin belirtilmesinde yaygın bir örnektir.
- Morfemik Umlaut Örneği:
- “Kind” (çocuk) – “Kinder” (çocuklar): Burada “i” harfi üzerindeki Umlaut, belirli bir morfemik yapıya dayanır ve çoğul halin oluşumunu gösterir.
- Ünlü Değişimi Örneği:
- “sehen” (görmek) – “gesehen” (görülmüş): Burada, fiilin sıfatlaşmış hali olan “gesehen” kelimesindeki “e” harfi üzerindeki Umlaut, ünlü değişimi olarak adlandırılır ve fiilin çekimlenmesinde rol oynar.
A Umlaut Dilbilgisel Önemi
A Umlaut, dilin yapısını anlamak için kritik bir özelliktir. Kelimelerin anlamını, kullanımını ve çoğul halini belirlemede önemli bir rol oynar. Ayrıca, dilin tarihini ve evrimini anlamak için de önemlidir çünkü A Umlaut, dilin geçmişine dair ipuçları sunar. Bu yüzden Almanca’da A Umlautun doğru bir şekilde kullanılması, bilinmesi ciddi bir önem arz eder.
Almanca Umlaut, Almanca dilinin temel özelliklerinden biridir ve kelimenin yapısını, telaffuzunu ve anlamını etkiler. İşlevsel ve morfemik olmak üzere iki ana çeşidi bulunmaktadır ve her ikisi de dilin doğru kullanımı ve anlaşılması açısından önemlidir. Bu nedenle, Almanca öğrenenler için Almanca Umlautun doğru bir şekilde anlaşılması ve kullanılması önemlidir.
